Tổng hợp các loại khí cụ chỉnh nha không thể thiếu khi niềng răng

Hiện nay, chỉnh nha (niềng răng) đang trở thành giải pháp thẩm mỹ và cải thiện chức năng ăn nhai được nhiều người lựa chọn. Trong quá trình niềng răng, các loại khí cụ chỉnh nha đóng vai trò vô cùng quan trọng, giúp răng di chuyển đúng hướng và đạt kết quả như mong đợi. Vậy có những loại khí cụ nào và chức năng của chúng ra sao? Cùng với Nha khoa Cường Nhân tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau!

Khí cụ chỉnh nha là gì ?

Khí cụ chỉnh nha là các dụng cụ chuyên dụng được bác sĩ nha khoa sử dụng để nắn chỉnh răng và hàm về đúng vị trí mong muốn. Những khí cụ này tạo lực tác động lên răng hoặc hàm, giúp cải thiện khớp cắn, tăng tính thẩm mỹ và hỗ trợ chức năng ăn nhai hiệu quả hơn.

Khí cụ chỉnh nha có thể chia thành hai loại chính:

• Khí cụ cố định: Gồm mắc cài, dây cung, thun buộc… được gắn trực tiếp lên răng và không thể tháo rời trong suốt quá trình điều trị.
• Khí cụ tháo lắp: Các máng trong suốt (Invisalign), hàm trainer hoặc hàm duy trì… có thể tháo ra khi ăn uống hoặc vệ sinh răng miệng.

Việc lựa chọn khí cụ phù hợp sẽ dựa trên tình trạng răng miệng, độ tuổi và mục tiêu điều trị cụ thể của từng bệnh nhân.

Tổng hợp các loại hình khí cụ được sử dụng trong niềng răng

Mắc cài (Bracket)

Mắc cài là khí cụ nhỏ được gắn trực tiếp lên bề mặt từng chiếc răng, giữ vai trò cố định dây cung. Đây là thành phần cơ bản trong hệ thống niềng răng mắc cài, giúp truyền lực từ dây cung đến thân răng. Mắc cài có nhiều loại như mắc cài kim loại, mắc cài sứ, mắc cài tự đóng… tùy vào nhu cầu thẩm mỹ và chi phí.

Dây cung (Archwire)

Dây cung là một dây kim loại mảnh, được luồn qua các mắc cài để tạo lực kéo răng di chuyển dần về đúng vị trí. Chất liệu của dây cung thường là thép không gỉ hoặc hợp kim có khả năng đàn hồi cao như niken-titan. Dây cung được điều chỉnh độ cong và kích thước theo từng giai đoạn để kiểm soát tốc độ di chuyển răng. Đây là khí cụ đóng vai trò “chỉ huy” trong việc định hướng răng.

Khâu chỉnh nha (Band)

Khâu chỉnh nha là một vòng kim loại mỏng được gắn bao quanh răng hàm, thường dùng làm điểm neo vững chắc cho các khí cụ khác như lò xo hoặc minivis. Khâu thường được sử dụng thay thế cho mắc cài ở các răng lớn phía sau, nơi lực kéo cần được kiểm soát nhiều hơn. Bác sĩ sẽ dùng vật liệu dán chuyên dụng để cố định khâu vào răng. Do có kích thước lớn hơn mắc cài, khâu chỉnh nha có thể gây cảm giác hơi cộm trong thời gian đầu.

Hook (Móc chỉnh nha)

Hook là các móc kim loại nhỏ được gắn trên mắc cài hoặc khâu chỉnh nha, đóng vai trò như điểm bám cho thun liên hàm hoặc lò xo. Mỗi hook giúp bác sĩ dễ dàng điều chỉnh lực kéo giữa hai hàm, từ đó cải thiện khớp cắn và hàm lệch. Móc này thường rất nhỏ, gọn và được thiết kế an toàn để không làm tổn thương mô mềm trong miệng. Tuy nhiên, người dùng cần cẩn thận khi ăn uống để tránh làm bung móc chỉnh nha.

Minivis (Vít chỉnh nha)

Minivis là các vít nhỏ được cắm trực tiếp vào xương hàm, giúp tạo điểm neo cố định trong những trường hợp cần dịch chuyển răng. Đây là khí cụ hiện đại trong chỉnh nha, giúp kiểm soát lực kéo chính xác và giảm phụ thuộc vào các răng còn lại.

Lò xo chỉnh nha (Orthodontic Spring)

Lò xo chỉnh nha được thiết kế bằng kim loại mảnh, có thể giãn hoặc nén tùy vào nhu cầu điều trị. Chúng tạo lực đẩy hoặc kéo nhằm mở rộng hoặc đóng khoảng cách giữa các răng. Lò xo thường được kết hợp với dây cung hoặc minivis để tăng hiệu quả dịch chuyển răng. Có hai loại phổ biến là lò xo đẩy (open coil spring) và lò xo kéo (closed coil spring).

Thun chuỗi (Power Chain)

Thun chuỗi là một dải cao su liên kết từ 3 đến 5 vòng hoặc nhiều hơn, được gắn liên tiếp lên các mắc cài để kéo các răng sát lại gần nhau. Khí cụ này thường được dùng trong giai đoạn đóng khoảng, đặc biệt khi nhổ răng. Thun chuỗi có độ đàn hồi cao, giúp duy trì lực kéo liên tục trong thời gian dài. Tuy nhiên, thun có thể bị giãn sau một vài tuần và cần được thay định kỳ.

Khí cụ nong hàm (Palatal Expander)

Khí cụ nong hàm được sử dụng để mở rộng cung hàm, đặc biệt là hàm trên, nhằm tạo thêm không gian cho các răng mọc đúng vị trí. Thường được dùng cho trẻ em đang trong độ tuổi phát triển, khí cụ này giúp can thiệp sớm vào cấu trúc xương hàm. Nong hàm gồm một khung kim loại có vít ở giữa, mỗi ngày xoay vít một lần sẽ giúp cung hàm dần giãn nở. Sau quá trình nong, cung hàm sẽ được duy trì ổn định để tránh co lại.

Thun liên hàm (Elastic Bands)

Thun liên hàm là loại dây thun nhỏ nối từ mắc cài hàm trên xuống mắc cài hàm dưới, có tác dụng điều chỉnh tương quan hai hàm. Bệnh nhân thường phải tự gắn và tháo thun hàng ngày theo hướng dẫn của bác sĩ. Thun này có thể kéo răng theo hướng ngang hoặc dọc, tuỳ mục tiêu điều trị. Việc đeo thun đều đặn và đúng cách là yếu tố then chốt để niềng răng đạt hiệu quả tối ưu.

Thun tách kẽ (Separator)

Thun tách kẽ là các vòng cao su nhỏ được đặt giữa hai răng sát nhau để tạo khoảng trống, giúp dễ dàng đặt khâu chỉnh nha hoặc các khí cụ khác. Loại khí cụ này thường được sử dụng trong giai đoạn chuẩn bị trước khi gắn mắc cài. Sau vài ngày đặt, thun sẽ tạo ra đủ không gian và được tháo ra để tiến hành bước tiếp theo. Trong thời gian đeo, người bệnh có thể cảm thấy ê buốt nhẹ do răng bị đẩy nhẹ ra.

Máng niềng trong suốt (Aligner)

Máng niềng trong suốt là khí cụ tháo lắp được thiết kế riêng biệt cho từng bệnh nhân, giúp dịch chuyển răng một cách nhẹ nhàng và liên tục. Chúng được làm từ nhựa y tế trong suốt, mang lại tính thẩm mỹ cao và thuận tiện trong việc ăn uống cũng như vệ sinh răng miệng. Mỗi bộ máng thường được sử dụng trong khoảng 1–2 tuần trước khi chuyển sang bộ tiếp theo. Phương pháp này phù hợp với những trường hợp sai lệch răng nhẹ đến trung bình.​

Attachment

Attachment là các nút nhỏ bằng vật liệu composite được gắn lên bề mặt răng, giúp máng niềng trong suốt tạo lực hiệu quả hơn để di chuyển răng. Chúng có hình dạng và vị trí khác nhau tùy thuộc vào kế hoạch điều trị của bác sĩ. Attachment giúp kiểm soát tốt hơn hướng và tốc độ di chuyển của răng, đặc biệt trong các trường hợp cần xoay hoặc dịch chuyển răng phức tạp.

Khí cụ Headgear

Headgear là thiết bị chỉnh nha ngoài miệng, thường được sử dụng để kiểm soát sự phát triển của xương hàm trên hoặc điều chỉnh vị trí răng hàm trên. Khí cụ này bao gồm một phần gắn vào răng và một phần đeo quanh đầu hoặc cổ để tạo lực kéo. Headgear thường được chỉ định cho trẻ em hoặc thanh thiếu niên trong giai đoạn phát triển xương hàm.

Khí cụ nong hàm tháo lắp

Khí cụ nong hàm tháo lắp được sử dụng để mở rộng cung hàm, tạo không gian cho răng mọc đều và thẳng hàng. Chúng thường được làm từ nhựa và kim loại, có thể tháo ra và lắp vào dễ dàng. Bệnh nhân cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về thời gian đeo khí cụ mỗi ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.

Khí cụ duy trì (Retainer)

Sau khi hoàn thành quá trình niềng răng, khí cụ duy trì được sử dụng để giữ răng ở vị trí mới, ngăn ngừa răng di chuyển trở lại vị trí cũ. Có hai loại retainer chính: cố định và tháo lắp. Retainer tháo lắp thường được làm từ nhựa trong suốt hoặc kết hợp với dây kim loại, trong khi retainer cố định là một dây kim loại mảnh được gắn phía sau răng. Việc đeo retainer đúng cách và theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng để duy trì kết quả chỉnh nha lâu dài.​

Khí cụ chỉnh nha tháo lắp kim loại

Khí cụ chỉnh nha tháo lắp kim loại là thiết bị được sử dụng phổ biến cho trẻ em, giúp điều chỉnh các sai lệch nhẹ về vị trí răng và khớp cắn. Chúng bao gồm một nền nhựa ôm sát vòm miệng và các dây kim loại tạo lực để di chuyển răng. Khí cụ này có thể tháo ra khi ăn uống hoặc vệ sinh răng miệng, mang lại sự tiện lợi cho người sử dụng. Tuy nhiên, hiệu quả của khí cụ phụ thuộc vào việc đeo đúng thời gian và theo hướng dẫn của bác sĩ.​

Khí cụ nới rộng khẩu cái (RPE)

RPE là khí cụ cố định được sử dụng để mở rộng khẩu cái ở trẻ em, giúp điều chỉnh các vấn đề về khớp cắn chéo và tạo không gian cho răng mọc đều. Khí cụ này được gắn vào răng hàm và có một vít ở giữa, bệnh nhân hoặc phụ huynh sẽ điều chỉnh vít theo hướng dẫn của bác sĩ để mở rộng khẩu cái dần dần. Quá trình điều trị thường kéo dài vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào mức độ cần mở rộng. Sau khi đạt được kết quả mong muốn, khí cụ sẽ được giữ nguyên trong một thời gian để ổn định cấu trúc xương.

Khí cụ Quad Helix

Quad Helix là một loại khí cụ chỉnh nha cố định, được gắn vào răng hàm trên nhằm mở rộng cung hàm hoặc điều chỉnh các sai lệch khớp cắn. Khí cụ này có cấu tạo từ dây kim loại uốn cong thành 4 vòng (quad), tạo lực liên tục giúp dịch chuyển răng một cách nhẹ nhàng và hiệu quả. Thường được sử dụng cho trẻ em hoặc thanh thiếu niên để tạo không gian cho răng mọc đều. Quá trình điều trị với Quad Helix thường kéo dài vài tháng, tùy thuộc vào mức độ điều chỉnh cần thiết.

Myobrace

Myobrace là một hệ thống khí cụ tháo lắp được thiết kế để điều chỉnh thói quen xấu như thở bằng miệng, đẩy lưỡi, hoặc nuốt sai cách. Thiết bị này được làm bằng silicone hoặc nhựa mềm, giúp điều chỉnh cơ hàm, hướng dẫn răng mọc đúng vị trí và hỗ trợ phát triển hàm mặt tự nhiên. Myobrace thường phù hợp với trẻ từ 3 đến 15 tuổi, đặc biệt hiệu quả trong giai đoạn phát triển sớm.

Khí cụ Nance

Khí cụ Nance là một loại khí cụ cố định được gắn ở vòm miệng hàm trên, dùng để giữ khoảng hoặc ngăn răng hàm di chuyển về phía trước trong quá trình chỉnh nha. Thiết bị này  gồm một dây kim loại nối giữa hai răng hàm và một đĩa acrylic (nhựa) tựa vào khẩu cái để tạo điểm tựa vững chắc. Nance thường được chỉ định sau khi nhổ răng sữa hoặc răng vĩnh viễn để giữ không gian cho răng mọc đúng vị trí. Đây là khí cụ giúp kiểm soát sự di chuyển răng hiệu quả và duy trì ổn định khớp cắn.

Qua những chia sẻ trên, hy vọng bạn đã có cái nhìn rõ hơn về các loại khí cụ chỉnh nha và vai trò quan trọng của chúng trong quá trình niềng răng. Nếu bạn đang có nhu cầu chỉnh nha hoặc cần được tư vấn kỹ hơn về phương pháp phù hợp, đừng ngần ngại liên hệ Nha khoa Cường Nhân để được đội ngũ bác sĩ chuyên môn hỗ trợ tận tình và chính xác nhất.

• About
• Latest Posts

Nha Khoa Cường Nhân

Tiền thân là Nha Khoa Việt Mỹ (được thành lập từ tháng 10/2006 ) và từ tháng 02.2017 được chính thức đổi tên thành Nha Khoa Cường Nhân & được điều hành bởi đội ngũ bác sĩ Răng Hàm Mặt giỏi, giàu kinh nghiệm trên 10 năm lâm sàng trực tiếp tư vấn.

Latest posts by Nha Khoa Cường Nhân (see all)

• Nhổ răng còn sót chân răng: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả - Tháng Tư 14, 2025
• Tổng hợp các loại khí cụ chỉnh nha không thể thiếu khi niềng răng - Tháng Tư 14, 2025
• Trẻ đi tướt mọc răng nghĩa là sao ? Dấu hiệu nhận biết - Tháng Tư 7, 2025